Κούμαρο, το παρεξηγημένο άγριο φρούτο με τις θεραπευτικές ιδιότητες

 Η κουμαριά συναντάται σε ξηρές και πετρώδεις πλαγιές, καλλιεργείται και ως καλλωπιστικό φυτό και για να αναπτυχθεί χρειάζεται ήλιο. Στη χώρα μας συναντώνται δύο είδη η Kουμαριά (Arbutus unedo) και η Aγριοκουμαριά ή Eλαφοκουμαριά (Arbutus andrachne). Η κουμαριά είναι από τα λίγα φυτά το οποίο έχει ταυτόχρονα άνθη, άγουρους και ώριμους καρπούς.

Γνωστή από την αρχαιότητα, είναι ο «κόμμαρος» του Θεόφραστου, του Διοσκουρίδη και του Ιπποκράτη και χρησιμοποιήθηκε για τις αιμοστατικές της ιδιότητες καθώς και εναντίον της θρομβοφλεβίτιδας. Οι αρχαίοι Ελληνες δεν τα προτιμούσαν ως φρούτο. Ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος έδωσε στο φυτό την ονομασία Unedo που προέρχεται από το λατινικό ´unum edo´ το οποίο σημαίνει ´τρώω μόνο ένα´. Το ξύλο της χρησιμοποιήθηκε μαζί με άλλων θάμνων και δέντρων ως ξυλοκάρβουνο στη μεταλλουργία για το λιώσιμο των μετάλλων. Από κούμαρα φτιάχνανε στην Ευρώπη κρασί, κονιάκ και ένα ηδύποτο γνωστό ως κουμαρόκρεμα (crème d’ arbouse) που διευκολύνει την πέψη. 

Τα κούμαρα χρησιμοποιούνται στη λαϊκή ιατρική ως αντισηπτικά, διουρητικά και καθαρτικά, ενώ τα φύλλα της κουμαριάς εκτός από τα παραπάνω, χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της υπέρτασης και του διαβήτη. Τα ώριμα κούμαρα συνιστώνται σε δυσκοιλιότητα και αεροφαγία αλλά σε περιορισμένο αριθμό. 
Είναι πολύ καλή πηγή σε βιταμίνη C και φυτικές ίνες, πλούσια σε υδατάνθρακες, σάκχαρα, κάλιο, πηκτίνες και πολυφαινόλες, ενώ είναι φτωχά σε λιπίδια και νάτριο.

Τα κούμαρα πρέπει να τρώγονται τη στιγμή που είναι απολύτως ώριμα. Αν τα καταναλώσουμε όταν έχουν υπερωριμάσει ξινίζουν λόγω της ζύμωσης και του σχηματισμού αλκοόλης. Αν φάμε αρκετά τέτοια κινδυνεύουμε από δηλητηρίαση. Αν φάμε ανώριμους καρπούς είναι άνοστοι και στυφοί και μπορεί να προκαλέσουν εμετό. Τα τρώμε λοιπόν μόνο στην απόλυτη ωρίμανσή τους. Από κούμαρα φτιάχνεται δυνατό ρακί, ενώ στην Ευρώπη παρασκευάζουν κρασί, κονιάκ και ένα ηδύποτο γνωστό ως κουμαρόκρεμα (creme d' arbouse) που διευκολύνει την πέψη.

Επίσης, το μέλι από άνθος κουμαριάς βοηθάει στη μείωση της χοληστερίνης, στις κεφαλαλγίες και τον στομαχόπονο. Ο φλοιός του δέντρου χρησιμοποιείται ως χρωστική ουσία για την κατεργασία δερμάτων επειδή περιέχει υψηλά επίπεδα σε τανίνες.