Οφέλη και φαρμακευτικές χρήσεις της καλέντουλας

Η καλέντουλα (Calendula officinalis) ή αλλιώς κατιφές, έχει έντονα κίτρινα ή πορτοκαλόχρωμα λουλούδια που μοιάζουν με μαργαρίτες και διακοσμούν κάθε κήπο ή βεράντα.  Είναι όμως και ένα βρώσιμο φυτό με μεγάλη ιατρική αξία. Τα ενεργά συστατικά στα πέταλα των λουλουδιών του έχουν αντιφλεγμονώδεις και αντιβακτηριακές ικανότητες που βοηθούν στην επούλωση από τα κοψίματα και τα εγκαύματα. Είναι επίσης γνωστό ως ένα προσιτό υποκατάστατο του σαφράν.

Η ιστορία της

Από τα πιο κοινά βότανα, μπορεί να βρεθεί σε ολόκληρη τη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη. Πιστεύεται ότι προέρχεται από την Αίγυπτο αλλά καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο ως φυτό κήπου. Η καλέντουλα έχει χρησιμοποιηθεί αιώνες τώρα ως φυτικό φάρμακο για την επούλωση των τραυμάτων του δέρματος και τη μείωση της φλεγμονής, την αντιμετώπιση του πυρετού, της δυσμηνόρροιας αλλά και ως χρωστικό για υφάσματα και λόγω της έντονης οσμής της, ως απωθητικό εντόμων.

Το φυτό έλαβε το βοτανικό του όνομα και το γένος Calendula από τους Ρωμαίους, που παρατήρησαν ότι τα φυτά άνθιζαν τις πρώτες μέρες ή «calends» κάθε μήνα. Η καλέντουλα χρησιμοποιήθηκε ιατρικά στην αρχαία Ρώμη για να θεραπεύσει τα δαγκώματα του σκορπιού και τις πληγές. Τα ανθισμένα φυτά ήταν για αυτούς σύμβολο χαράς και τα καλλιέργησαν στους κήπους τους για να εξαπλώσουν την ευτυχία. Η συχνή χρήση φρέσκων πετάλων και νέων φύλλων συνέβαλε στη συχνή χρήση τους. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι το θεωρούσαν ως ένα αναζωογονητικό βότανο και οι Ινδουιστές διακοσμούσαν με αυτό τους βωμούς των ναών. Οι Πέρσες και οι Έλληνες διακοσμούσαν και αρωμάτιζαν το φαγητό με τα πέταλα των λουλουδιών. Οι μεσαιωνικοί μοναχοί το πρότειναν για προβλήματα στο έντερο, το ήπαρ αλλά και για τσιμπήματα εντόμων ή φιδιών.

Οι Ευρωπαίοι το έχουν χρησιμοποιήσει για να αρωματίζουν τις σούπες και τα μαγειρευτά αλλά και για να χρωματίσουν το βούτυρο και το τυρί.  Κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου, οι γιατροί στο πεδίο της μάχης χρησιμοποίησαν τα λουλούδια της καλέντουλας σε μεγάλη κλίμακα για να θεραπεύσουν τις ανοικτές πληγές. Αποδείχτηκε αποτελεσματική ως αντισηπτικό, σταθεροποιώντας την αιμορραγία, αποτρέποντας τη μόλυνση και επιταχύνοντας την επούλωση. Η πρακτική αυτή συνεχίστηκε από τους γιατρούς κατά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο.

Παραδοσιακές φαρμακευτικές χρήσεις

Κύρια συστατικά των φύλλων και των στελεχών του φυτού περιλαμβάνουν λουτεΐνη, ζεαξανθίνη και βήτα-καροτίνη, αιθέρια έλαια, οξέα (ελαϊκό, λινελαϊκό, λινολενικού, παλμιτικό, π-κουμαρικό, σαλικυλικό), φυτοστερόλες, καροτενοειδή, βιταμίνες C και Ε, σαπωνίνες, ασβέστιο, μαγγάνιο, λυκοπένιο, ινουλίνη, φλαβονοειδή (πολυσακχαρίτες και τερπενοειδή), ρητίνη και πηκτώματα.

Η καλέντουλα έχει μακρά ιστορία ιατρικής χρήσης και μεγάλη αξία ως ομοιοπαθητικό φάρμακο. Τα πιο γνωστά οφέλη της περιλαμβάνουν:

Αντιφλεγμονώδης δράση

Εφαρμόζεται στο δέρμα για να μειώσει τον πόνο και το πρήξιμο (φλεγμονή). Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία τραυμάτων και ελκών, και χρησιμοποιείται επίσης τοπικά για τη θεραπεία αιμορροΐδων, την επιπεφυκίτιδα και τους κιρσούς.

Θεραπεία σωματικών πόνων

Λάδι καλέντουλας εφαρμόζεται με μασάζ για την πρόληψη μυϊκών σπασμών, πόνων στις αρθρώσεις.

Προβλήματα στο στομάχι

Βάμμα καλέντουλας και τσάι χρησιμοποιείται για τη θεραπεία πεπτικών φλεγμονών και γαστρικού ή δωδεκαδακτυλικού έλκους. Προωθεί την απαλλαγή της χολής από τη χοληδόχο κύστη.

Αποτοξίνωση

Το εκχύλισμα καλέντουλας και το τσάι χρησιμοποιούνται για την αποτοξίνωση του σώματος.

Διουρητικό

Το τσάι καλέντουλας προκαλεί ούρηση που βοηθά στην απομάκρυνση της περίσσειας των σωματικών υγρών.

Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Το τσάι καλέντουλας μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού.

Αντιμυκητιασική δράση

Το λάδι καλέντουλας χρησιμοποιείται συχνά σε περιπτώσεις «ποδιού του αθλητή».

Εμμηνόρροια

Το βάμμα χρησιμοποιείται για την έναρξη της εμμήνου ρύσεως και για την ανακούφιση των πόνων της εμμηνόρροιας. Παράλληλα, μειώνει τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.

Αντιβακτηριακή και αντι-ιική δράση

Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία τραυμάτων και πληγών. Συμβάλλει στην τόνωση της παραγωγής κολλαγόνου και στην επούλωση των πληγών.

Κατασταλτική δράση

Περιέχει calendulozide B που έχει ηρεμιστική δράση.

Άλλες παραδοσιακές χρήσεις της:

Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία δαγκωμάτων από σκορπιό ή μέλισσα. Το λάδι καλέντουλας χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της λοίμωξης του αυτιού και των εξανθημάτων των μωρών από τις πάνες.  Το τσάι απαλύνει τον πονόλαιμο, τις φλεγμονές στο στόμα και τα μάτια και τονώνει την κυκλοφορία του αίματος .Για τη θεραπεία του πυρετού και της γρίπης συνιστάται το βάμμα καλέντουλας.

Είτε καταναλώνεται είτε χρησιμοποιείται ως τοπική θεραπεία, η καλέντουλα είναι ασφαλής για τους περισσότερους ανθρώπους, αλλά οι γυναίκες που είναι έγκυες ή θηλάζουν πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση της σε οποιαδήποτε μορφή. Μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση σε περιπτώσεις ευαισθησίας στις μαργαρίτες. Σε κάθε περίπτωση, όπως και με όλα τα βότανα, συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν την χρησιμοποιήσετε.

Φωτεινή Πουρνάρα