Το κίνητρο για φαγητό ή άσκηση συνδέεται με τους υποδοχείς των κανναβινοειδών

Παρόλο που η έλλειψη άσκησης έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία, μερικές φορές δεν βρίσκουμε το κατάλληλο κίνητρο για να γυμναστούμε αντί να κάνουμε κάτι άλλο, όπως π.χ. το να καταναλώσουμε μια ζαχαρούχα ή λιπαρή τροφή. Ποιος είναι λοιπόν ο ρόλος αυτού που είναι γνωστό ως ενδοκανναβινοειδές σύστημα στην κινητοποίηση της άσκησης και τι ακριβώς είναι;

Το ενδογενές κανναβινοειδές σύστημα, που πήρε το όνομά του από το φυτό της κάνναβης που οδήγησε στην ανακάλυψή του, είναι ίσως το πιο σημαντικό φυσιολογικό σύστημα που εμπλέκεται στη δημιουργία και τη διατήρηση της ανθρώπινης υγείας αλλά και σε διάφορες φυσικές ψυχολογικές και γνωστικές διαδικασίες όπως είναι η όρεξη. Τα ενδοκανναβινοειδή και οι υποδοχείς τους βρίσκονται σε όλο το σώμα: στον εγκέφαλο, τα όργανα, τους συνδετικούς ιστούς, τους αδένες και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Σε κάθε ιστό, το κανναβινοειδές σύστημα εκτελεί διαφορετικές λειτουργίες, αλλά ο στόχος είναι πάντα ο ίδιος: η ομοιόσταση, η διατήρηση της σταθερότητας του εσωτερικού περιβάλλοντος παρά τις διακυμάνσεις στο εξωτερικό περιβάλλον. Τα κανναβινοειδή προάγουν την ομοιόσταση σε όλα τα επίπεδα της βιολογικής ζωής. Τα ενδοκανναβηνοειδή και τα κανναβινοειδή εντοπίζονται επίσης στη διασταύρωση των διαφόρων συστημάτων του σώματος, επιτρέποντας την επικοινωνία και τον συντονισμό μεταξύ των διαφορετικών τύπων κυττάρων.

Οι υποδοχείς κανναβινοειδών υπάρχουν σε όλο το σώμα, ενσωματωμένοι σε κυτταρικές μεμβράνες και πιστεύεται ότι είναι πιο πολυάριθμοι από οποιοδήποτε άλλο σύστημα υποδοχέα. Όταν διεγείρονται οι συγκεκριμένοι αυτοί υποδοχείς, σημειώνονται διάφορες φυσιολογικές διεργασίες, όπως η όρεξη, η αίσθηση του πόνου, η διάθεση και η μνήμη. Οι ερευνητές έχουν εντοπίσει δύο κανναβινοειδείς υποδοχείς: τους CB1, που βρίσκονται κυρίως στο νευρικό σύστημα, τους συνδετικούς ιστούς, τους όρχεις, τους αδένες και στα όργανα, και τους CB2, που βρίσκονται κυρίως στο ανοσοποιητικό σύστημα και στις συναφείς δομές του. Πολλοί ιστοί περιέχουν και τους δύο τύπους και ο καθένας τους συνδέεται με μια διαφορετική δράση.

Μια πρόσφατη μελέτη από το Inserm (Institut national de la santé et de la recherche médical) και επιστήμονες από το CNRS (Centre national de la recherche scientifique) στην Γαλλία, τα ευρήματα της οποίας δημοσιεύθηκαν στο JCI Insight, αποκάλυψαν ότι οι υποδοχείς κανναβινοειδών τύπου 1 (CB1) παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιλογή ανάμεσα στο τρέξιμο ως άσκηση ή την κατανάλωση σοκολατούχων γλυκών. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι: «Η έλλειψη ενδογενών κινήτρων για συμμετοχή και προσκόλληση στη σωματική άσκηση έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Ωστόσο, οι νευροβιολογικές βάσεις των κινήτρων για άσκηση είναι ακόμα άγνωστες ». Οι ερευνητές θέλησαν να ανακαλύψουν εάν εμπλέκεται το ενδοκανναβινοειδές σύστημα (ECS) σε αυτή τη διαδικασία. "Η σωματική αδράνεια είναι ένας κοινός παράγοντας στις ασθένειες που προκαλούνται από τον τρόπο ζωής και συχνά συνδέεται με την υπερβολική κατανάλωση λιπαρών ή/και ζαχαρωδών τροφίμων. Το αντίθετο σενάριο της υπερβολικής σωματικής δραστηριότητας σε βάρος της θερμιδικής πρόσληψης μπορεί επίσης να είναι επιβλαβές, όπως απεικονίζουν οι περιπτώσεις νευρικής ανορεξίας", προσθέτουν.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, ορισμένα εργαστηριακά ποντίκια αρέσκονται να τρέχουν, αλλά (όπως και οι άνθρωποι) η πλειοψηφία τους θέλει να τρώνε σοκολάτα. Προκειμένου να μετρηθεί ο ρόλος που έχουν οι υποδοχείς CB1 στο κίνητρο των ποντικών να επιδιώξουν να τρέξουν περισσότερο από το να καταναλώσουν ένα νόστιμο φαγητό, “κοίμισαν» τους υποδοχείς κανναβινοειδών σε μια ομάδα τρωκτικών. Στη συνέχεια, σχεδίασαν ένα εργαστηριακό μοντέλο για τη δοκιμή του βαθμού προσπάθειας που κάθε ποντίκι ήταν πρόθυμο να κάνει για να βάλει εθελοντικά σε κίνηση έναν τροχό που γύριζε έναντι της κατανάλωσης ενός κομματιού σοκολάτας. Για να ξεκλειδώσουν τον τροχό που έμοιαζε με ρόδα και να μπορούν να τρέχουν ελεύθερα, τα ποντίκια έπρεπε να σπρώξουν με τις μουσούδες τους ένα μηχανισμό που σταδιακά απαιτούσε όλο και περισσότερη προσπάθεια.

Όπως ένας τοξικομανής που προσπαθεί να πάρει τη δόση του, τα ποντίκια που είχαν ισχυρούς υποδοχείς CB1 ήταν πρόθυμα να καταβάλουν μεγάλη προσπάθεια για να τρέξουν σαν επαγγελματίες δρομείς. Από την άλλη πλευρά, τα ποντίκια που δεν είχαν υποδοχείς CB1 έβαλαν περίπου 80% λιγότερη προσπάθεια από όση χρειάζονταν για να ξεκλειδώσουν τον τροχό. Χωρίς ένα λειτουργικό ενδοκανναβινοειδές σύστημα, αυτά τα ποντίκια είχαν ελάχιστο ενδιαφέρον για το τρέξιμο - αλλά εξακολουθούσαν να προσπαθούν να φτάσουν ένα κομμάτι σοκολάτας.

Σύμφωνα με μια δήλωση των ερευνητών, «αυτό το εύρημα δείχνει ότι οι υποδοχείς CB1 διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο των κινήτρων για άσκηση». Αν και αυτή η έρευνα διεξάχθηκε σε ποντίκια, υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι οι υποδοχείς CB1 διαδραματίζουν επίσης κεντρικό ρόλο στο κίνητρο των ανθρώπων για αερόβια άσκηση. Τα τελευταία ευρήματα βοηθούν επίσης να εξηγηθεί γιατί μερικοί άνθρωποι βρίσκουν το τρέξιμο και γενικά την άσκηση σε τακτική βάση όχι και τόσο δελεαστική. Οι επιστήμονες υπογράμμισαν ότι : "Αυτή η μελέτη ανοίγει δρόμους για την έρευνα των νευροβιολογικών μηχανισμών πίσω από παθολογικές αυξήσεις αυτού του κινήτρου. Μια τέτοια είναι η νευρική ανορεξία η οποία συχνά συνδυάζει τα μειωμένα κίνητρα για φαγητό με αυξημένα κίνητρα για άσκηση ».

Φωτεινή Πουρνάρα