Πώς η διατροφή μπορεί να διατηρήσει τα κύτταρα υγιή και νέα

Το DNA των κυττάρων μας μπορεί να μας πει πόσο έχει γεράσει το σώμα μας. Τα άκρα των χρωμοσωμάτων μας είναι οι καλύτεροι δείκτες της γήρανσης των κυττάρων. Ονομάζονται τελομερή και οι δομές αυτές είναι κατασκευασμένες από ίνες DNA και πρωτεΐνες. Κάθε φορά που ένα κύτταρο διαιρείται, τα τελομερή μειώνονται έως ότου το κύτταρο γεράσει και πεθάνει. Επομένως, το μήκος των τελομερών είναι ο καλύτερος δείκτης ηλικίας ενός κυττάρου.

Ενώ η μείωση των τελομερών είναι μια φυσική διαδικασία, η συσσωρευμένη βλάβη στα κύτταρα μπορεί να επιταχύνει αυτή τη διαδικασία και να οδηγήσει στον πρόωρο κυτταρικό θάνατο. Τα κατεστραμμένα κύτταρα και το μικρότερο μήκος των τελομερών έχουν συσχετιστεί με χρόνιες ασθένειες και με τον καρκίνο. Μερικοί από τους παράγοντες που βλάπτουν τα κύτταρα είναι περιβαλλοντικοί και τροποποιήσιμοι, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι γι 'αυτό. Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν τη διατροφή, την έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία, την κατανάλωση αλκοόλ και τον τρόπο ζωής (περισσότερο άγχος μπορεί να επιταχύνει την κυτταρική γήρανση, ενώ η άσκηση κρατά τα κύτταρα νεότερα).

Νέα έρευνα, που δημοσιεύεται στο Αmerican Journal of Epidemiology, επικεντρώνει σε έναν από αυτούς τους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για την γήρανση του κυττάρου, τη δίαιτα. Συγκεκριμένα, μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής την Cindy Leung, καθηγήτρια διατροφικών επιστημών στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Ann Arbor του Πανεπιστημίου του Michigan, βρήκε μια σχέση μεταξύ της διατήρησης μιας υγιεινής διατροφής και του μήκους των τελομερών.

Τι πρέπει να περιλαμβάνει μια υγιεινή διατροφή

Η Leung και οι συνεργάτες της διερεύνησαν τις διατροφικές συνήθειες περίπου 5.000 ενήλικων ανδρών και γυναικών ηλικίας 20-65 ετών. Τα στοιχεία συλλέχθηκαν από το National Health and Nutrition Examination Survey. Χρησιμοποιώντας αυτά τα δεδομένα, η ομάδα αξιολόγησε την τήρηση της μεσογειακής ή της DASH διατροφής από τους συμμετέχοντες καθώς και τα αποτελέσματα που πέτυχε ο κάθε ένας σύμφωνα με δύο έγκυρους διατροφικούς δείκτες υγείας (Healthy Eating Index-Alternate Healthy Eating Index) που αναπτύχθηκαν από το Υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών σε συνεργασία με το Τ.Η. Chan School of Public Health του Harvard. “Και οι τέσσερις δίαιτες,” αναφέρει η Leung, "υπογραμμίζουν την ανάγκη κατανάλωσης πολλών φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής αλέσεως και φυτικών πρωτεϊνών και τον περιορισμό της κατανάλωσης ζάχαρης, νατρίου και κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος".

Συνολικά, η έρευνα έδειξε ότι όσο πιο πολύ ακολουθεί κάποιος κάποιο από αυτά τα διατροφικά πλάνα, τόσο μεγαλύτερο είναι και το μήκος των τελομερών και μειώνεται ο κίνδυνος σοβαρών χρόνιων παθήσεων. «Μας προκαλεί έκπληξη ότι τα ευρήματα ήταν τα ίδια ανεξάρτητα από τον δείκτη ποιότητας διατροφής που χρησιμοποιήσαμε» πρόσθεσε η Leung. H Εlissa Epel, καθηγήτρια ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της California, σταθμίζει τους πιθανούς μηχανισμούς που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τη σχέση αυτή και αναφέρει ότι «το κοινό στοιχείο όλων των υγιεινών προτύπων διατροφής είναι ότι είναι αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις δίαιτες, δημιουργώντας ένα βιοχημικό περιβάλλον ευνοϊκό για τα τελομερή".

Διαφορές των φύλων σε σχέση με τα διαιτητικά οφέλη

Οι ίδιοι συσχετισμοί ήταν - αν και αξιοσημείωτοι - στατιστικά μη σημαντικοί μεταξύ των ανδρών. Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι έχουν δει μερικές διαφορές ανάμεσα στα φύλα σε προηγούμενες μελέτες για τη διατροφή και τα τελομερή. "Στη μελέτη μας, όπως και σε προηγούμενες έρευνες, οι άντρες είχαν την τάση να έχουν χαμηλότερες βαθμολογίες ποιότητας διατροφής από ό,τι οι γυναίκες. Οι άντρες είχαν επίσης υψηλότερη πρόσληψη ζαχαρωδών ποτών και επεξεργασμένων κρεάτων, τα οποία και τα δύο έχουν συσχετιστεί με βραχύτερα τελομερή σε προηγούμενες μελέτες. Είναι πιθανό ότι όλα τα τρόφιμα δεν επηρεάζουν το μήκος των τελομερών εξίσου και χρειαζόμαστε υψηλότερες ποσότητες προστατευτικών τροφών για να αναιρέσουν τις βλαβερές συνέπειες των άλλων τροφίμων. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες έρευνες για να διερευνηθεί περαιτέρω αυτό το θέμα. Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στη βελτίωση της συνολικής ποιότητας της διατροφής, αντί να τονίζουμε μεμονωμένα τρόφιμα ή θρεπτικά συστατικά", καταλήγει η Leung.

Φωτεινή Πουρνάρα