Πώς μπορεί η παχυσαρκία να επηρεάσει τον εγκέφαλο;

Από το μέγεθος και τη λειτουργικότητα του εγκεφάλου μέχρι συγκεκριμένα νευρωνικά κυκλώματα, πρόσφατες μελέτες έφεραν στο φως σημαντικά σημεία της σχέσης μεταξύ της παχυσαρκίας και του εγκεφάλου. Είναι ήδη γνωστό ότι τα παραπανίσια κιλά συνδέονται με μια σειρά από επιβλαβείς επιδράσεις στο σώμα, και τώρα, μια νέα μελέτη δείχνει ότι μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη δομή του εγκεφάλου. Οι ερευνητές ανέλυσαν μαγνητικές εξετάσεις εγκεφάλου και διαπίστωσαν ότι τα υψηλότερα επίπεδα σωματικού λίπους συνδέονταν με χαμηλότερο εγκεφαλικό όγκο σε ορισμένες περιοχές. Συγκεκριμένα, το πολύ σωματικό λίπος συνδέθηκε με μειωμένες ποσότητες γκρίζας ουσίας - του εγκεφαλικού ιστού που περιέχει νευρικά κύτταρα - σε δομές στο κέντρο του εγκεφάλου, όπως ανέφεραν οι ερευνητές.

Η σχέση μεταξύ του σωματικού λίπους και του όγκου του εγκεφάλου ήταν ισχυρότερη μεταξύ των ανδρών σε σύγκριση με τις γυναίκες, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Radiology. Οι ερευνητές, από το Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Leiden στις Κάτω Χώρες, είδαν επίσης αλλαγές στη λευκή ουσία του εγκεφάλου – τις μακριές νευρώδεις ίνες που επιτρέπουν στις περιοχές του εγκεφάλου να επικοινωνούν -οι οποίες συνδέονται με το σωματικό λίπος. Η μελέτη προσθέτει σημαντικά στοιχεία στην έρευνα που συνδέει την παχυσαρκία με αλλαγές στον εγκέφαλο, συμπεριλαμβανομένου του μικρότερου όγκου ή της συρρίκνωσης του εγκεφάλου. Προηγούμενες μελέτες έχουν επίσης βρει μια σύνδεση μεταξύ της παχυσαρκίας και των ασθενειών του εγκεφάλου όπως η άνοια. Τα νέα δεδομένα δείχνουν μόνο μια συσχέτιση μεταξύ του σωματικού λίπους και χαμηλότερου όγκου εγκεφάλου και δεν μπορούν να αποδείξουν σε αυτή τη φάση ότι το υπερβολικό λίπος του σώματος προκαλεί την συρρίκνωση του εγκεφάλου ή το αντίστροφο. Απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να διερευνηθεί η σχέση αυτή και να καθοριστεί εάν η απώλεια βάρους μπορεί να ωφελήσει τον εγκέφαλο, ανέφεραν οι συντάκτες.

Ορισμένες προηγούμενες μελέτες είχαν επίσης βρει μια παρόμοια σύνδεση, αλλά αυτές οι μελέτες ήταν μικρές και χρησιμοποίησαν έμμεσες μετρήσεις του σωματικού λίπους, όπως ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος είναι ο λόγος βάρους προς το ύψος. Είχε βρεθεί επίσης ένας συσχετισμός μεταξύ του λίπους της κοιλιάς και μικρότερου εγκεφαλικού όγκου, αλλά αυτή η μελέτη χρησιμοποίησε το λόγο της μέσης προς το ισχίο, κάτι που αποτελεί ένα άλλο έμμεσο μέτρο της παχυσαρκίας. Στη νέα πρόσφατη μελέτη, οι ερευνητές ανέλυσαν πληροφορίες από 12.087 άτομα που ζούσαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, με μέσο όρο ηλικίας τα 62 χρόνια. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε μαγνητική τομογραφία για να αξιολογηθεί η δομή της γκρίζας και της λευκής ύλης του εγκεφάλου τους. Οι ερευνητές μέτρησαν επίσης τα επίπεδα σωματικού λίπους χρησιμοποιώντας μια μέθοδο που ονομάζεται βιοηλεκτρική αντίσταση, η οποία στέλνει μικρά ηλεκτρικά ρεύματα στο σώμα για να υπολογίσει το ποσοστό σωματικού λίπους ενός ατόμου.

Η επιστημονική ομάδα διαπίστωσε ότι, στους άνδρες, τα υψηλά επίπεδα σωματικού λίπους συνδέονταν με χαμηλότερο συνολικό όγκο γκρίζου υλικού και μικρότερο όγκο σε ορισμένες περιοχές φαιάς ύλης στο κέντρο του εγκεφάλου, κάποιες από τις οποίες εμπλέκονται στο κύκλωμα ανταμοιβής του εγκεφάλου ενώ άλλες βοηθούν στη ρύθμιση των κινήσεων του σώματος. Στις γυναίκες οι ερευνητές βρήκαν μια σύνδεση μόνο ανάμεσα στο σωματικό λίπος και τον μειωμένο όγκο στην περιοχή του globus pallidus. Αλλά μεταξύ των ανδρών και των γυναικών, τα υψηλά επίπεδα σωματικού λίπους συνδέονταν με διαφορές στη μικροσκοπική δομή της λευκής ύλης, σε σύγκριση με άτομα που είχαν χαμηλότερα επίπεδα σωματικού λίπους.

Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί τα επίπεδα σωματικού λίπους συνδέονται με μειωμένο όγκο του εγκεφάλου ή με διαφορές στη λευκή ύλη. Μια ιδέα είναι ότι τα υψηλά επίπεδα σωματικού λίπους μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή που βλάπτει τον ιστό του εγκεφάλου. Οι μικρότεροι όγκοι του εγκεφάλου που παρατηρήθηκαν στη μελέτη θα μπορούσαν να υποδηλώνουν απώλεια νευρώνων στις περιοχές αυτές, ανέφεραν οι ερευνητές. Επιπλέον, δεν είναι σαφές εάν η παχυσαρκία αλλάζει τον εγκέφαλο ή αν τα άτομα με χαμηλότερες ποσότητες γκρίζας ύλης σε ορισμένες περιοχές διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο παχυσαρκίας. Οι μελλοντικές μελέτες θα πρέπει να παρακολουθήσουν τους ανθρώπους για μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε να εξετάσουν εάν οι αλλαγές στο σωματικό λίπος έχουν πράγματι ως αποτέλεσμα αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου, υποστήριξαν οι ερευνητές.

Φωτεινή Πουρνάρα