Παιδική παχυσαρκία: η μάστιγα της εποχής…

Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 42 εκατομμύρια υπέρβαρα παιδιά  σε όλο τον κόσμο, εκ των οποίων περίπου 35 εκατομμύρια ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες.  Στην Ελλάδα το 44% των αγοριών και το 38% των κοριτσιών σχολικής ηλικίας είναι παχύσαρκα ή υπέρβαρα, γεγονός που δίνει στη χώρα μας τη θλιβερή πρωτιά σε ολόκληρο τον κόσμο.
Τα παχύσαρκα και υπέρβαρα παιδιά τείνουν να παραμένουν παχύσαρκοι και στην ενήλικη ζωή τους και είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν σε μικρότερη ηλικία μη μεταδοτικές ασθένειες, όπως ο διαβήτης και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Το υπερβολικό βάρος, η παχυσαρκία και οι σχετικές ασθένειες είναι σε μεγάλο βαθμό να ικανές να προληφθούν. Ως εκ τούτου, πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στην πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας.

Τι είναι η παχυσαρκία;

Το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία ορίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως η «μη φυσιολογική ή υπερβολική συσσώρευση λίπους που παρουσιάζει κίνδυνο για την υγεία». Ουσιαστικά είναι η υπερβολική συσσώρευση του λίπους του σώματος, ειδικά στο λιπώδη ιστό, η οποία μπορεί να γίνει αντιληπτή από την αύξηση του σωματικού βάρους όταν φθάνει το 20 τοις εκατό πάνω από το ιδανικό βάρος για την ηλικία, το ύψος και το φύλο του εν λόγω παιδιού. Είναι δύσκολο να βρεθεί ένας απλός τρόπος για να μετρηθεί το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία σε παιδιά και εφήβους, επειδή το σώμα τους υποβάλλεται σε μια σειρά από φυσιολογικές αλλαγές καθώς μεγαλώνουν. Για να υπολογίσετε το ιδανικό βάρος ενός παιδιού μεταξύ 2 και 5 ετών, έστω και κατά προσέγγιση, πολλαπλασιάστε την ηλικία των δύο έως οκτώ έτη. 

Παράγοντες που προκαλούν την παιδική παχυσαρκία.

Η ανάπτυξη του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας στα πρώτα χρόνια της ζωής, επηρεάζεται από τα χαρακτηριστικά του παιδιού, καθώς και από παράγοντες που σχετίζονται με τους γονείς και την οικογενειακή ατμόσφαιρα. Η παιδική παχυσαρκία αναπτύσσεται όταν το αυτορυθμιστικό σύστημα του σώματος αποτυγχάνει να προσαρμόσει τις περιβαλλοντικές επιδράσεις στο γενετικό υπόβαθρο του ατόμου. Επειδή η γενετική κληρονομιά δεν μπορεί να αλλάξει σε λιγότερο από μια γενιά, είναι πιθανό οι αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής να αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για την τρέχουσα επιδημία της παχυσαρκίας.

Η ασθένεια αυτή προκαλείται από μια ανισορροπία μεταξύ της πρόσληψης ενέργειας και την ενεργειακή δαπάνη: δηλαδή έχουμε μειωμένη φυσική δραστηριότητα και αυξημένη πρόσληψη τροφής (κυρίως τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, υψηλή περιεκτικότητα σε ενέργεια όπως οι  καραμέλες και τα γλυκά, το πρόχειρο φαγητό και τα ζαχαρούχα ποτά) είναι η κύρια αιτία αυτής της διαταραχής. 
Μεταξύ των προγεννητικών παραγόντων που μπορεί να προκαλέσουν παχυσαρκία σε  παιδιά από τη γέννηση τους έως την ηλικία των πέντε ετών συγκαταλέγονται το κάπνισμα και ο διαβήτης της μητέρας, αλλά και το υπερβολικό βάρος της  πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. 

Αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας.

Ο ρόλος των γονιών είναι καθοριστικός για να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν υγιεινές διατροφικές συνήθειες και δραστήριο τρόπο ζωής ώστε να αποφύγουν τον κίνδυνο της παχυσαρκίας. Δεδομένου ότι τα παιδιά μιμούνται αυτό που βλέπουν, δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι η καταναλωτική συμπεριφορά των ίδιων των  γονέων σχετίζεται με την διατροφική συμπεριφορά και το βάρος των παιδιών. Επομένως, πρέπει και οι ίδιοι οι γονείς να προσέχουν την διατροφή τους και να καταναλώνουν τροφές που είναι χαμηλές σε θερμίδες και πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά και να αποφεύγουν τις λεγόμενες «θερμιδικές βόμβες».

Χρειάζεται μεγάλη προσοχή, όμως από τους γονείς στο πως χειρίζονται τις τροφές που δίνουν στα παιδιά τους. Αν και συνιστάται στους γονείς να περιορίσουν την κατανάλωση σνακ ή ανθυγιεινών τροφών στα παιδιά τους, και να τα ενθαρρύνουν να τρώνε περισσότερα φρούτα και λαχανικά, ο περιορισμός ή την υπερβολική πίεση που αφορούν τα τρόφιμα μπορεί, στην πράξη, να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο βάρος των παιδιών, γιατί η επιμονή των γονέων  να τρώνε τα παιδιά τους ορισμένα τρόφιμα μπορεί να μειώσει τις προτιμήσεις των παιδιών απέναντί σε αυτά τα τρόφιμα, ενώ ο υπερβολικός περιορισμός μπορεί να ενισχύσει την υπερκατανάλωση των «απαγορευμένων» προϊόντων όταν αυτά είναι άμεσα διαθέσιμα.

Η πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας πρέπει να μας απασχολήσει περισσότερο από τη θεραπεία. Αυτό απαιτεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα για τη δημόσια υγεία. Ταυτόχρονα, απαιτεί τις υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης να παρακολουθούν πιο αποτελεσματικά τα αίτια της παιδικής παχυσαρκίας καθώς και η μεγαλύτερη και αποτελεσματικότερη στήριξη για τις οικογένειες των υπέρβαρων ή παχύσαρκων παιδιών τόσο για την πρόληψη όσο και για την αντιμετώπιση αυτής της διαταραχής.
Με συστηματική δουλειά τόσο από πλευράς της πολιτείας, όσο και προσωπικά σε κάθε οικογένεια, το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας μπορεί να αντιμετωπιστεί αποφασιστικά.