Η λήψη βιταμινών Β μπορεί να μειώσουν τις επιδράσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης

Για να καταλάβουμε τη σημασία αυτής της έρευνας θα πρέπει αρχικά να κατανοήσουμε τι είναι και τι κάνει το επιγονιδίωμα. Ο όρος επιγενετική χρησιμοποιείται για οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει την έκφραση των γονιδίων, όπως για παράδειγμα, το εξωτερικό περιβάλλον. Σήμερα, οι επιγενετιστές ασχολούνται με τη χαρτογράφηση του ανθρώπινου επιγονιδιώματος. Πρόκεται για ένα δίκτυο φυσικοχημικών «διακοπτών» που ενεργοποιούν και απενεργοποιούν γονίδια, ανάλογα με τις ανάγκες του κυττάρου και τα επαναπρογραμματίζουν, χωρίς να επηρεάζεται η αλληλουχία του DNA. Το επιγονιδίωμα δηλαδή λειτουργεί ουσιαστικά ως ενδιάμεσος κρίκος ανάμεσα στο περιβάλλον και το κύτταρο. Τμήματά του τροποποιούνται στη διάρκεια της ζωής μας, ανάλογα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες και τον τρόπο ζωής μας  (π.χ. οι ατμοσφαιρικοί ρύποι, η διατροφή, το κάπνισμα, η έκθεση στον ήλιο), αλλάζοντας την έκφραση των γονιδίων. Οι αλλαγές αυτές είτε προστατεύουν το κύτταρο είτε οδηγούν σε ασθένειες. 

Η έρευνα που έγινε από το Πανεπιστήμιο Columbia και δημοσιεύθηκε στο PNAS, αποκαλύπτει ότι ακόμη και μικρές ποσότητες βιταμινών Β θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν τις βλάβες που προκαλούνται από μικροσκοπικά, τοξικά ρυπογόνα σωματίδια που ονομάζονται PM2.5, τα οποία περιλαμβάνουν τοξίνες όπως θειικό και μαύρο άνθρακα. Αυτοί οι ρύποι συχνά εναποτίθενται στον αναπνευστικό σωλήνα με αποτέλεσμα τη φλεγμονή στους πνεύμονες και σε όλο το σώμα. Πρόκειται για την πρώτη μελέτη που δείχνει πιθανές παρεμβάσεις που μπορούν να αποτρέψουν ή να ελαχιστοποιήσουν τις αρνητικές επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Συγκεκριμένα, δείχνει πώς  προληπτικά μέτρα με βιταμίνες Β μπορούν να επηρεάσουν και να μετριάσουν αυτές τις ανεπιθύμητες επιπτώσεις. 

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) εκτιμά ότι περίπου το 92% του πληθυσμού ζει σε μέρη όπου τα επίπεδα ποιότητας του αέρα υπερβαίνουν τα όρια των 10 μg/m3. Οι ατμοσφαιρικοί ρύποι μπορούν να εναποτεθούν στην αναπνευστική οδό, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονική και συστηματική φλεγμονή. Παρότι τις τελευταίες δεκαετίες υπήρξαν σημαντικές μειώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μέσα από προσπάθειες ευρείας κλίμακας για τον έλεγχο των εκπομπών αερίων, οι αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία εξακολουθούν να υφίστανται. 

Οι ερευνητές διεξήγαγαν το πείραμα σε 10 υγιείς, μη καπνιστές μεταξύ 18 και 60 ετών που δεν έπαιρναν φάρμακα ή συμπληρώματα βιταμινών. Οι συμμετέχοντες έλαβαν ένα εικονικό φάρμακο και εκτέθηκαν πρώτα στον καθαρό αέρα, και στη συνέχεια πήραν ένα άλλο εικονικό φάρμακο πριν εκτεθούν σε μολυσμένο αέρα. Μετά από αυτό, τους χορηγήθηκε ένα συμπλήρωμα βιταμινών Β που περιείχε 2,5 mg φολικού οξέος, 50 mg βιταμίνης Β6 και 1 mg βιταμίνης Β12, πριν επαναληφθεί η ίδια διαδικασία. Οι μετρήσεις που έγιναν πριν και μετά την έκθεση στον αέρα, αποκάλυψαν ότι οι βιταμίνες μείωσαν πράγματι τη βλάβη της έκθεσης στα ρυπογόνα σωματίδια ΡΜ2.5. 

"Η μοριακή βάση των επιπτώσεων στην υγεία από την ατμοσφαιρική ρύπανση δεν είναι πλήρως κατανοητή και η έλλειψη ατομικών προληπτικών επιλογών αποτελεί ένα κρίσιμο κενό γνώσης", λέει ο Andrea Baccarelli, καθηγητής στο Columbia και προσθέτει:  "ενώ ο έλεγχος των εκπομπών και η ρυθμιστική νομοθεσία είναι η ραχοκοκαλιά της πρόληψης, οι υψηλοί ρύποι αποτελούν ακόμη τον κανόνα δυστυχώς σε πολλές από τις μεγαλουπόλεις του κόσμου. Ως άτομα, έχουμε περιορισμένες επιλογές για να προστατευθούμε από την ατμοσφαιρική ρύπανση». Τόνισε την ανάγκη για μελλοντικές μελέτες - ειδικά σε περιοχές με μεγάλη ρύπανση - προκειμένου να επικυρωθούν τα ευρήματα και να αναπτυχθούν προληπτικές παρεμβάσεις με βιταμίνες του συμπλέγματος Β. 

Φωτεινή Πουρνάρα