Μήπως το επεξεργασμένο κρέας είναι κακό για την ψυχική μας υγεία;

Τα μανιακά επεισόδια εμφανίζονται συνήθως ως μέρος μιας διαταραχής της διάθεσης γνωστής ως διπολική διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από αντίθετες μεταξύ τους μεταβολές διαθέσεων, την αίσθηση υπερβολικά καλής διάθεσης ή αλλιώς μανία και την εξαιρετικά κακή διάθεση, γνωστή ως κατάθλιψη. Κατά τη διάρκεια μανιακής φάσης, ένα άτομο βιώνει μια κατάσταση έντονης συναισθηματικής διέγερσης. Μπορεί να αισθάνεται ευφορία και υπερβολική ενέργεια, και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπερκινητικότητα, αϋπνία και κάποιες φορές, σε επικίνδυνες συμπεριφορές. Αυτή η κατάσταση μανίας μπορεί να διαρκέσει από μια εβδομάδα έως μερικούς μήνες και παρόλο που τυπικά είναι χαρακτηριστική της διπολικής διαταραχής, συναντάται και σε άλλες καταστάσεις, όπως η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή.

Μια πρόσφατη μελέτη ανέφερε ότι η θεραπεία της διπολικής διαταραχής κοστίζει το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης των Ηνωμένων Πολιτειών περίπου 25 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως και τα συμπτώματα που σχετίζονται με αυτή την κατάσταση μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά την ποιότητα ζωής των ατόμων. Για τους λόγους αυτούς, οι ερευνητές αναζητούν συνεχώς παράγοντες του τρόπου ζωής που επιδέχονται αλλαγής, όπως η διατροφή, που μπορεί να επηρεάσουν την εμφάνιση ή τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Πρόσφατα, οι ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη, μπόρεσαν να απομονώσουν έναν διαιτητικό παράγοντα που φαίνεται να συνδέεται με την εμφάνιση μανιακών επεισοδίων, τα επεξεργασμένα κρέατα, όπως το σαλάμι ή το αποξηραμένο βόειο jerky. Τα ευρήματά τους δημοσιεύτηκαν στην επιθεώρηση Μolecular Psychiatry .

Το επεξεργασμένο κρέας συσχετίζεται με τη μανία

Οι πρώτες ενδείξεις εντοπίστηκαν από τον Δρ Robert Yolken και την ομάδα του, που ανέλυσε δεδομένα σχετικά με την υγεία και τη διατροφή 1.101 ατόμων ηλικίας 18 έως 65 ετών, που συλλέχθηκαν το 2007-2017, στο πλαίσιο μιας διεξαγόμενης μελέτης. Κάποιοι από αυτούς τους συμμετέχοντες είχαν ιστορικό ψυχιατρικών καταστάσεων, ενώ άλλοι όχι. Οι ερευνητές μπόρεσαν να αξιολογήσουν πληροφορίες σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες όσων είχαν εισαχθεί για θεραπεία από τα αρχεία του νοσοκομείου. Προς έκπληξη των επιστημόνων, από τους συμμετέχοντες που είχαν νοσηλευτεί λόγω ενός μανιακού επεισοδίου, η πιθανότητα να έχουν ιστορικό κατανάλωσης μεταποιημένου κρέατος ήταν περίπου 3,5 φορές υψηλότερη από αυτή των υγιών συμμετεχόντων.

Το ιστορικό κατανάλωσης μεταποιημένου κρέατος δεν συσχετίστηκε ούτε με διπολική ούτε με σχιζοσυναισθηματική διαταραχή στα άτομα που δεν είχαν εισαχθεί στο νοσοκομείο λόγω μανιακού επεισοδίου. Επίσης, κανένας άλλος τύπος τροφής δεν είχε σημαντική σχέση με τις δύο διαταραχές ή με την έναρξη μανιακής φάσης. «Εξετάσαμε διάφορες διατροφικές συνήθειες», λέει ο Δρ Yolken, «και το κρέας που έχει υποστεί επεξεργασία πραγματικά ξεχώριζε. Δεν ήταν απλά ότι οι άνθρωποι με μανία είχαν μια μη κανονική διατροφή».

Τι κάνει τα επεξεργασμένα κρέατα επιβλαβή;

Η ερευνητική ομάδα υποθέτει ότι αυτό μπορεί να οφείλεται σε ένα εξαιρετικά αμφισβητούμενο συστατικό που χρησιμοποιείται στις βιομηχανικές διεργασίες επεξεργασίας του κρέατος, τα νιτρικά. Προηγούμενες μελέτες έχουν  συνδέσει τα νιτρικά άλατα με την εμφάνιση νευροεκφυλιστικών νόσων όπως το Alzheimer, έτσι οι ερευνητές που συμμετείχαν στη νέα μελέτη θεώρησαν εύλογο ότι τα νιτρικά μπορεί να συνεισφέρουν και στη μανία. Για να εξετάσουν αυτή την ιδέα, ο Δρ Yolken συνεργάστηκε και με άλλους επιστήμονες για να διερευνήσει τις επιπτώσεις των νιτρικών τροφίμων σε ένα μοντέλο αρουραίων.

Αρχικά, οι επιστήμονες χώρισαν τους αρουραίους σε δύο ομάδες: μία που έπαιρνε κανονική τροφή και μια άλλη που έπρεπε να τρώει κάθε βδομάδα, παράλληλα με το κανονικό φαγητό, ένα κομμάτι jerky του εμπορίου. Παρατήρησαν ότι οι αρουραίοι που έλαβαν το jerky άρχισαν να εμφανίζουν σημάδια υπερκινητικότητας, ακανόνιστου ύπνου, μέσα σε μόλις 2 εβδομάδες από την έναρξη της ειδικής δίαιτας. Το επόμενο βήμα της ομάδας ήταν να δώσει στους αρουραίους μια παρτίδα jerky που είχε παρασκευαστεί με πιο φυσικές μεθόδους, χωρίς τα πρόσθετα νιτρικά άλατα. Οι επιστήμονες επανέλαβαν το αρχικό πείραμα σε μια ελαφρώς τροποποιημένη εκδοχή: μερικοί αρουραίοι τρέφονταν με την κανονική τους διατροφή και με κάποιο επιπλέον jerky του εμπορίου με νιτρικά άλατα, ενώ άλλοι έτρωγαν το συνηθισμένο τους φαγητό μαζί με jerky χωρίς νιτρικά. Μία τρίτη ομάδα (η ομάδα ελέγχου) παρέμεινε στην τακτική διατροφή της. Και πάλι, είδαν ότι οι αρουραίοι που έτρωγαν το jerky του εμπορίου είχαν συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της μανίας, ενώ όσοι τράφηκαν με εκείνο που δεν περιείχε νιτρικά, συμπεριφέρθηκαν παρόμοια με τους αρουραίους στην ομάδα ελέγχου.

Ένας βασικός «περιβαλλοντικός παράγοντας»;

Ο Δρ. Yolken και η ομάδα του πραγματοποίησαν ένα τελευταίο πείραμα στο οποίο πρόσθεσαν τα νιτρικά άλατα απευθείας στην τροφή σε ποσότητες που θα ήταν σύμφωνες με την ποσότητα νιτρικών που ένα άτομο θα μπορούσε λογικά να καταναλώσει σε μια μέρα τρώγοντας επεξεργασμένο κρέας του εμπορίου. «Προσπαθήσαμε να βεβαιωθούμε», σημειώνει ο Δρ Yolken, ότι «η ποσότητα νιτρικών που χρησιμοποιήθηκε στο πείραμα ήταν στο εύρος αυτού που οι άνθρωποι εύλογα θα έτρωγαν». Ορισμένοι αρουραίοι έφαγαν την εμπλουτισμένη με νιτρικά τροφή, ενώ άλλοι τράφηκαν με το κανονικό τους φαγητό. Αυτό έγινε έτσι ώστε, αργότερα, οι ερευνητές να είναι σε θέση να μελετήσουν τα βακτηρίδια των εντέρων των ζώων και να παρατηρήσουν τυχόν αλλαγές στους βακτηριακούς πληθυσμούς των αρουραίων που είχαν πάρει νιτρικά άλατα.

Ο Δρ Yolken και οι συνάδελφοί του παρατήρησαν ότι τα ζώα που είχαν τραφεί με εμπλουτισμένη με νιτρικά δίαιτα είχαν διαφορετικά βακτηριακά στελέχη στα έντερα τους, σε σύγκριση με εκείνα της ομάδας ελέγχου. Επίσης, είδαν τροποποιημένες μοριακές οδούς στους εγκεφάλους τους και αυτές οι αλλαγές αντικατοπτρίζουν εκείνες που παρατηρούνται στους εγκεφάλους των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται με διπολική διαταραχή. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι τα επεξεργασμένα με νιτρικά προϊόντα κρέατος μπορεί να είναι ένας περιβαλλοντικός παράγοντας που λειτουργοεί ως διαμεσολαβητής για τη μανία, σχολίασαν οι επιστήμονες. Τα ευρήματα αυτής της μελέτης δεν υποδεικνύουν απαραίτητα μια αιτιώδη συνάφεια μεταξύ των διαιτητικών παραγόντων και της έναρξης του μανιακού επεισοδίου και σίγουρα απαιτείται περισσότερη έρευνα για να κατανοήσουμε τους πιθανούς μηχανισμούς. Παρόλα αυτά, οι συγγραφείς της μελέτης πιστεύουν ότι τα ευρήματά τους προστίθενται στην αυξανόμενη ποσότητα στοιχείων που δείχνουν την επίδραση της υγείας του εντέρου στην εγκεφαλική δραστηριότητα και την ψυχιατρική ευεξία.

Φωτεινή Πουρνάρα