Ο πόλεμος των... λιπαρών: Η επιστροφή των ακόρεστων

Δυο πρόσφατες μελέτης για το ζήτημα, με αντιθετικά συμπεράσματα, ήρθαν να ενισχύσουν ακόμα περισσότερο την σύγχυση που επικρατεί. Η πρώτη υπερασπίζεται ως υγιή τα κορεσμένα λιπαρά και καταφέρεται εναντίον των πολυακόρεστων. Η δεύτερη κάνει το ακριβώς ανάποδο: επιτίθεται στα κορεσμένα λίπη και υπερασπίζεται τα ακόρεστα.Τι από τα δυο ισχύει τελικά;

Η πρώτη μελέτη

Η πρώτη μελέτη για το ζήτημα συζητήθηκε πάρα πολύ. Προωθήθηκε από τα ΜΜΕ σε μεγάλο βαθμό και θεωρήθηκε ο κατάλληλος οδηγός που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι άνθρωποι προκειμένου να έχουν μια καλή διατροφή με μειωμένα κορεσμένα λιπαρά και αυξημένα πολυακόρεστα.

Υπήρξε ωστόσο μια παρεξήγηση αναφορικά με το περιεχόμενό της. Οι ερευνητές που την διεξήγαγαν, λίγες μέρες μετά την κυκλοφορία της, εξέδωσαν μια διαφορετική εκδοχή της στην οποία  διόρθωναν ορισμένα ζητήματα που ανέφεραν στην πρώτη. Η δεύτερη εκδοχή ωστόσο αγνοήθηκε από τα ΜΜΕ

Συνοπτικά, η συγκεκριμένη μελέτη ισχυρίστηκε τρία βασικά πράγματα:

1. Οι άνθρωποι που τρώνε πολλά τρανς λιπαρά είναι πιο επιρρεπείς σε καρδιακές νόσους σε σχέση με αυτούς που τρώνε λιγότερο.
2. Τα κορεσμένα λίπη και τα ωμέγα-6 λιπαρά δεν έχουν καμία επίδραση - θετική ή αρνητική – αναφορικά με τις καρδιακές νόσους.
3. Οι άνθρωποι που τρώνε τα περισσότερα ωμέγα-3 λιπαρά έχουν σημαντικά λιγότερες καρδιακές παθήσεις.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά λάθη της αρχικής εκδοχής της μελέτης είναι πως αναφέρεται πως η επίδραση των ωμέγα-3 λιπαρών είναι ελαφρώς αρνητική για τις καρδιακές νόσους ενώ στην πραγματικότητα, είναι έντονα θετική! Δύο από τις έξι έρευνες που εμπεριέχονται στην αρχική μελέτη για τα ωμέγα-6 λιπαρά αναλύθηκαν αναλύθηκαν εντελώς λανθασμένα όπως ξεκαθάρισε ο Γουόλτερ Γουίλετ, πρόεδρος του Τμήματος Διατροφής Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ. Συγκεκριμένα αναφέρεται πως τα ωμέγα-6 λιπαρά αυξάνουν ελαφρώς τον κίνδυνο των καρδιακών παθήσεων, ενώ τα πραγματικό συμπέρασμα είναι πως μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο.
Τόσο ο Γουίλετ όσο και άλλοι επιστήμονες μίλησα ν επικριτικά για την μελέτη κατηγορώντας την πως αγνοούν σημαντικά δεδομένα άλλων σημαντικών μελετών, κάτι που αλλάζει κατά το συμπέρασμα. Ο Γουίλετ λέει επίσης ότι αγνοείται μια συγκεντρωτική ανάλυση που απέδειξε μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ των πολυακόρεστων λιπαρών και του μειωμένου κίνδυνου παρουσίασης στεφανιαίας νόσου.

Το σοβαρότερο μειονέκτημά της ωστόσο, πάντα σύμφωνα με τον Γουίλετ, είναι πως η μελέτη δεν λαμβάνει υπόψιν της τις επιλογές που υπάρχουν προκειμένου να αντικατασταθούν τα κορεσμένα λίπη στον οργανισμό. Διότι αν τα κορεσμένα λιπαρά μειωθούν και αντικατασταθούν με θερμίδες από άλλη πηγή που είναι επίσης κακές για την καρδιά, όπως επεξεργασμένους υδατάνθρακες ή ζάχαρη, τότε δεν θα μειωθούν οι πιθανότητες καρδιακών παθήσεων. Αλλά αν αντικατασταθούν με μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λίπη υπάρχουν πολλά στοιχεία που αποδεικνύουν πως οι πιθανότητες καρδιακών παθήσεων όντως θα μειωθούν.

Ο Γουίλετ καταλήγει λέγοντας πως λόγω των πολλών σοβαρών λαθών και παραλείψεων, τα συμπεράσματα της μελέτης είναι παραπλανητικά και δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Για την ακρίβεια τονίζει πως η συγκεκριμένη μελέτη «έχει προκαλέσει τεράστια σύγχυση και το κοινό δεν έχει ακούσει για τη διορθωμένη εκδοχή της». Ξεκαθαρίζει πως η επιστήμη είναι χρήσιμη για την κοινωνία όταν οι άνθρωποι ενημερώνονται βάση αυτής. Με δεδομένου πως το κοινό έχει ενημερωθεί για το ζήτημα με βάση τα παραπλανητικά συμπεράσματα και όχι τα διορθωμένα, το κοινό έχει παραπλανηθεί. 

Η δεύτερη μελέτη

Στον αντίποδα υπάρχει η αντίστοιχη μελέτη που έχει γίνει από το Χάρβαρντ.  Για να γίνει συμπεριέλαβε 83.349 γυναίκες και 42.884 άνδρες που δεν υπέφεραν ούτε από καρκίνο ούτε από καρδιαγγειακά νοσήματα και διαβήτη κατά την έναρξη της μελέτης. Παρακολούθησε τις γυναίκες για 32 χρόνια και τους άντρες για 26 χρόνια με τους ερευνητές να θέλουν να καθορίσουν ποια επίδραση θα έχουν διαφορετικούς τύποι λιπών στη συνολική θνησιμότητα και στο θάνατο από συγκεκριμένες αιτίες.

Όταν εξέτασαν συγκεκριμένα είδη λίπους, βρήκαν ότι ο κίνδυνος της συνολικής θνησιμότητας, δηλαδή, ο κίνδυνος θανάτου από οποιαδήποτε αιτία κατά τη διάρκεια της μελέτης, ήταν αυξημένος κατά 8% στα άτομα που τρέφονταν περισσότερο με κορεσμένα λίπη όπως το κρέας και το βούτυρο. Από την άλλη, για τους ανθρώπους των οποίων η διατροφή εμπεριείχε σε μεγάλο βαθμό πολυακόρεστα λίπη (δηλαδή, τα ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρά οξέα) ο κίνδυνος ήταν μειωμένος κατά 19%. Επίσης, ο κίνδυνος ήταν μειωμένος κατά 11% για τα άτομα που τρέφονται με τα πιο μονοακόρεστα λιπαρά (όπως τα λίπη που βρίσκονται στο ελαιόλαδο) ενώ ο κίνδυνος της συνολικής θνησιμότητας είναι αυξημένος κατά 13% για εκείνους που τρέφονται με περισσότερα τρανς λιπαρά (ή υδρογονωμένα ή μερικώς υδρογονωμένα φυτικά έλαια). 

Διαβάστε επίσης:
Ωμέγα-3 λιπαρά και οστεοαρθρίτιδα

Επίσης, οι πιθανότητες κίνδυνου θανάτου από καρκίνο, καρδιαγγειακές παθήσεις και νευροεκφυλιστικές ασθένειες και αναπνευστική νόσο ήταν χαμηλές για τους ανθρώπους που έτρωγαν ακόρεστα λιπών αντί κορεσμένων. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αντικαθιστώντας το 5% της ενέργειας που λαμβάνουμε από κορεσμένα λίπη με την αντίστοιχη ποσότητα ενέργειας από πολυακόρεστα λίπη προκύπτει το εντυπωσιακό 27% σαν ποσοστό μείωσης του κινδύνου συνολικής θνησιμότητας. Αν αντικαταστήσουμε την ίδια ποσότητα κορεσμένων λιπαρών με μονοακόρεστα λιπαρά τότε μειώνουμε τον κίνδυνο της ολικής θνησιμότητας κατά 13%. Αυτή η ανάλυση είναι ακριβώς ό,τι η προηγούμενη μελέτη απέτυχε να κάνει.

Ο κύριος συγγραφέας της μελέτης, Φρανκ Χου τονίζει πως η μελέτη «καταδεικνύει τη σημασία της εξάλειψης των τρανς λιπαρών και την αντικατάσταση των κορεσμένων λιπαρών με ακόρεστα λίπη, συμπεριλαμβανομένων επίσης των ωμέγα-6 και ωμέγα-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων». Ο ερευνητής Ντον Γουάνγκ τονίζει πως αυτό μπορεί να επιτευχθεί, για παράδειγμα, με την μείωση του κόκκινου κρέατος και την αντικατάστασή του με ψάρια, ξηρούς καρπούς και σπόρους καθώς και την αντικατάσταση του βουτύρου με φυτικά έλαια όπως το ελαιόλαδο και το ηλιέλαιο.

Το συμπέρασμα

Με βάση λοιπόν την διορθωμένη εκδοχή της πρώτης έρευνας, τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την δεύτερη και έναν συνδυασμό των δύο, προκύπτει πως η αντικατάσταση των κορεσμένων και των τρανς λιπαρών στη διατροφή μας  από μονοακόρεστα λίπη είναι καλό για την καρδιά σας και για την υγεία σας ενώ στρώνει το χαλί και στην μακροζωία.