Η ανθρώπινη διατροφή προκαλεί “καταστροφική” βλάβη στον πλανήτη

Η σίτιση ενός αυξανόμενου πληθυσμού δέκα δισεκατομμυρίων ανθρώπων μέχρι το 2050 με υγιεινά και βιώσιμα τρόφιμα θα είναι αδύνατη χωρίς να μετασχηματισθούν οι διατροφικές συνήθειες, να βελτιωθεί η παραγωγή των τροφίμων και να μειωθούν τα διατροφικά απορρίμματα, σύμφωνα με νέα έκθεση της επιτροπής EAT-Lancet. Η φιλόδοξη ανάλυση σχετικά με το παγκόσμιο σύστημα διατροφής που δημοσιεύθηκε στο διάσημο βρετανικό ιατρικό περιοδικό The Lancet, απαιτεί μια ριζική αλλαγή στην παραγωγή των τροφίμων - ή, όπως ανέφερε ένας από τους συγγραφείς: «Τίποτα λιγότερο από μια νέα παγκόσμια αγροτική επανάσταση».

Πρόκειται για την πρόσφατη έρευνα που υπογραμμίζει ότι το μέλλον του κλίματος και αυτό της ανθρώπινης υγείας είναι βαθιά αλληλένδετα. Προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να σταθεροποιηθεί το κλίμα, ο κόσμος χρειάζεται μια «συνολική στροφή» στη διατροφή του, υποστηρίζουν οι συγγραφείς. "Τα κυρίαρχα τρόφιμα που ο κόσμος παράγει και τρώει τα τελευταία 50 χρόνια δεν είναι πλέον διατροφικά τα καλύτερα, συνεισφέρουν σημαντικά στην κλιματική αλλαγή και επιταχύνουν τη διάβρωση της φυσικής βιοποικιλότητας", αναφέρουν οι συντάκτες της έκθεσης.

Διαβάστε επίσης: 
Φυτέψτε λαχανικά, όχι γρασίδι, στον κήπο σας και μειώστε τα αέρια του θερμοκηπίου

Οι συγγραφείς - μια επιτροπή 37 εμπειρογνωμόνων από 16 χώρες και από μια σειρά επιστημονικών κλάδων, προτείνουν επιστημονικούς στόχους για τη διατροφή και την παραγωγή των τροφίμων ώστε να βελτιωθεί η ανθρώπινη υγεία και να επιτευχθούν οι φιλοδοξίες της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα, καθώς και των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Η γενική επισκόπηση περιγράφει ολόκληρο το σύστημα τροφίμων, από τον τρόπο με τον οποίο οι γεωργοί αντιμετωπίζουν το έδαφος και ποιες καλλιέργειες επιλέγουν να φυτέψουν, μέχρι την παγκόσμια στροφή προς τη φυτική διατροφή. Ζητούν να μειωθεί η κατανάλωση κρέατος και τα απόβλητα των τροφίμων στο μισό και να μετατραπεί το γεωργικό σύστημα σε μια δυναμική δεξαμενή άνθρακα μέσα σε τρεις δεκαετίες με την ανταλλαγή των έντονων μεθόδων καλλιέργειας με εκείνες που αναζωογονούν το έδαφος και περιορίζουν τη ζήτηση λιπασμάτων.

"Αυτή είναι η πρώτη φορά που έχουμε ενσωματώσει επιστημονικά σε μια έρευνα στον τομέα της υγείας την επιστήμη της βιωσιμότητας για τον καθορισμό των ποσοτικών επιστημονικών στόχων", εξήγησε ο Johan Rockström, ένας από τους συγγραφείς και διευθυντής του Potsdam Institute for Climate Impact Research, ο οποίος την περιέγραψε ως μια έκκληση για μια νέα παγκόσμια γεωργική επανάσταση. "Έχουμε επιστημονικές αποδείξεις ότι εάν δεν μετασχηματίσουμε το σύστημα τροφίμων, είναι πολύ απίθανο να επιτύχουμε με την ατζέντα του ΟΗΕ", δήλωσε. "Είναι επίσης πολύ πιθανό να αποτύχουμε στη συμφωνία για το κλίμα του Παρισιού, επειδή τα τρόφιμα διαδραματίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στη μετάβαση σε ένα ασφαλές μέλλον για το κλίμα".

Αχαρτογράφητο πεδίο πολιτικής

"Ο μετασχηματισμός του παγκόσμιου συστήματος τροφίμων θα πρέπει τελικά να περιλαμβάνει πολλούς εμπλεκόμενους, από τους μεμονωμένους καταναλωτές έως τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και όλους τους παράγοντες της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, οι οποίοι θα πρέπει να συνεργαστούν για τον κοινό παγκόσμιο στόχο της υγιεινής και βιώσιμης διατροφής για όλους", αναφέρει η έκθεση. Ωστόσο, η ανθρωπότητα δεν έχει ποτέ επιδιώξει να αλλάξει το παγκόσμιο σύστημα διατροφής σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται από αυτή την Επιτροπή. Αυτός ο στόχος είναι ένα αχαρτογράφητο πεδίο πολιτικής και τα προβλήματα που περιγράφονται από την παρούσα έκθεση δεν καθορίζονται εύκολα.

Η γεωργία καταναλώνει περίπου το 40% της παγκόσμιας γης, ενώ η παραγωγή τροφίμων συμβάλλει περίπου στο 30% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Οι αλλαγές στις πρακτικές παραγωγής τροφίμων θα μπορούσαν να μειώσουν τις εκπομπές αερίων κατά 10% το 2050 και η ευρεία υιοθέτηση φυτικών τροφών θα μπορούσε να μειώσει περαιτέρω τις γεωργικές εκπομπές έως και 80%, λένε οι συγγραφείς.

Κάνοντας τη Γη έναν υγιή πλανήτη

Η παγκόσμια πρόσληψη ανθυγιεινών τροφών αυξάνεται ενώ, παράλληλα, μειώνεται η κατανάλωση υγιεινών τροφίμων, αναφέρουν οι συντάκτες, κάτι που οδηγεί σε υποσιτισμό, υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας και ασθένειες που σχετίζονται με τη διατροφή. Περίπου 800 εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να μην έχουν αρκετή τροφή, παρά τις βελτιώσεις στη γεωργία τον τελευταίο αιώνα.

Διαβάστε και αυτό: 
Το φαγητό που επιλέγουμε να φάμε θα μπορούσε να μειώσει την αλλαγή του κλίματος

"Ο τομέας της γεωργίας έχει επικεντρωθεί για πολύ καιρό σε μερικά βασικά προϊόντα - αραβόσιτο, ρύζι, σιτάρι - και δεν έχει εστιάσει πραγματικά στα φρούτα και τα λαχανικά", δήλωσε μια από τους συγγραφείς, η Jessica Fanzo, από το Bloomberg School of Public Health at Johns Hopkins University. "Ο τομέας της γεωργίας έχει πετύχει να θρέψει τον κόσμο, δεν έχει πετύχει να τον θρέψει σωστά".

Η διατροφική έρευνα υποδηλώνει ότι η ιδανική διατροφή συνίσταται κυρίως από λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής αλέσεως, όσπρια, ξηρούς καρπούς και ακόρεστα έλαια, συμπεριλαμβανομένης μιας χαμηλής έως μέτριας ποσότητας θαλασσινών και πουλερικών και περιλαμβάνει μια μικρή – ή και μηδενική - ποσότητα κόκκινου κρέατος, προστιθέμενης ζάχαρης, ραφιναρισμένων κόκκων και αμυλούχων λαχανικών", αναφέρει η έκθεση. Σύμφωνα με τη συνιστώμενη διατροφή, η παγκόσμια κατανάλωση κόκκινου κρέατος θα πρέπει να μειωθεί κατά 50% και η κατανάλωση των λαχανικών, φρούτων, ξηρών καρπών και οσπρίων θα πρέπει να διπλασιαστεί. Η μετατόπιση αυτή θα μπορούσε να σώσει μεταξύ 11 και 12 εκατομμύρια ζωές ετησίως, μειώνοντας τις συνθήκες και τις ασθένειες που σχετίζονται με τη διατροφή, όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης.

Διαβάστε επίσης: 
Διατροφικές αλλαγές για την προστασία του πλανήτη

Οι άνθρωποι θα κάνουν αυτή την αλλαγή;

Οι προτεινόμενες αλλαγές είναι φιλόδοξες, κυρίως επειδή μια αυξανομένη μεσαία τάξη στον αναπτυσσόμενο κόσμο, και ιδιαίτερα στην Κίνα, απαιτεί περισσότερες ζωικές τροφές. Ακόμα και μια μικρή αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων θα μπορούσε να κάνει τους στόχους αυτούς ανέφικτους, σημειώνει η έκθεση.

Εκτός από τη μείωση των διατροφικών απορριμμάτων και της κατανάλωσης κρέατος στο μισό, η έκθεση ζητά τη θέσπιση εθνικών και διεθνών δεσμεύσεων για τη διατροφή, τη μετατόπιση των γεωργικών πολιτικών προς την παραγωγή υγιεινότερων τροφίμων, την υιοθέτηση πιο βιώσιμων γεωργικών πρακτικών, φιλικών προς το κλίμα, και τη δημιουργία ισχυρότερων πολιτικών διαχείρισης της γης και των ωκεανών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που περιορίζουν την επέκταση της καλλιεργήσιμης γης.
Οι επιστήμονες της επιτροπής συνιστούν τα παρακάτω ως μια υγιεινή και βιώσιμη καθημερινή διατροφή:

• 232 γραμμάρια σπόρους ολικής αλέσεως (ρύζι, σιτάρι, καλαμπόκι και άλλα)
• 50 γρ. κονδύλους ή αμυλούχα λαχανικά
• 300 γρ. λαχανικά
• 200 γρ. φρούτα
• 250 γρ. γαλακτοκομικά προϊόντα (πλήρες γάλα ή ισοδύναμα)
• 14 γρ. βοδινού, αρνιού και χοιρινού κρέατος
• 29 γρ. κοτόπουλο και άλλα πουλερικά
• 13 γρ. αυγά
• 28 γρ. ψάρια
• 75 γρ. όσπρια
• 50 γρ. ξηρούς καρπούς
• 40 γρ. ακόρεστα έλαια
• 11,8 γρ. κορεσμένα έλαια
• 31 γρ. πρόσθετων σακχάρων

Η έκθεση τονίζει ότι η διατροφή δεν σημαίνει ότι όλοι θα πρέπει να τρώνε ακριβώς τα ίδια τρόφιμα. Αναγνωρίζουν επίσης ότι υπάρχει τεράστια ανισότητα στην πρόσβαση στα τρόφιμα, ενώ εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι δεν τρέφονται ικανοποιητικά. Υπάρχουν επίσης παραλλαγές ανά περιοχή: η Βόρεια Αμερική καταναλώνει πάνω από έξι φορές το συνιστώμενο ποσό κόκκινου κρέατος, η Ανατολική Ασία τρώει πάρα πολλά ψάρια και η υποσαχάρια Αφρική καταναλώνει 7.5 φορές την προτεινόμενη ποσότητα αμυλούχων λαχανικών.

Φωτεινή Πουρνάρα

Πηγές: eatforum.org, city.ac.uk, sciencedaily