Οι δίαιτες με χαμηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα μπορεί να είναι και πιο θρεπτικές

Στο μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας, η διατήρηση ενός διατροφικού προτύπου ήταν αρκετά απλή: οι άνθρωποι έτρωγαν ό,τι μπορούσαν να βρουν μπροστά τους. Αλλά στη σημερινή εποχή της υπερβολικής κατανάλωσης, τα πράγματα έχουν γίνει πολύ περίπλοκα. Οι συνειδητοί καταναλωτές πρέπει να εξετάσουν τις επιπτώσεις στην υγεία από τα τρόφιμα που καταναλώνουν καθώς και τους τύπους των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους, την εκμετάλλευση της γεωργικής εργασίας, το αν τα ζωικά τρόφιμα έχουν αντιμετωπιστεί με ανθρωπισμό και πόση ζημιά μπορεί τελικά να κάνει το απογευματινό τους snack στο κλίμα. Η προσπάθεια διασαφήνισης των αμέτρητων διατροφικών επιλογών μοιάζει τρομακτική, αλλά μια νέα μελέτη κάνει τα πράγματα λίγο πιο εύκολα. Η ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο American Journal of Clinical Nutrition, δείχνει ότι οι δίαιτες με χαμηλές εκπομπές άνθρακα που είναι φιλικές προς το κλίμα είναι, κατά γενικό κανόνα, πολύ καλύτερες και για την ανθρώπινη υγεία.

Οποιαδήποτε συζήτηση για την αλλαγή του κλίματος πρέπει να αντιμετωπίσει και το παγκόσμιο σύστημα διατροφής, το οποίο, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, συμβάλλει στο 30% όλων των αερίων θερμοκηπίου. Ωστόσο, η καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι καταναλωτές μπορούν να κάνουν βιώσιμες επιλογές είναι λιγότερο σαφής και έχει δημιουργήσει διάφορες διαμάχες. Οι διαμάχες αυτές ενθάρρυναν και τους ερευνητές από τα πανεπιστήμια του Tulane και του Michigan να εξετάσουν προσεκτικά τη σχέση μεταξύ κλίματος και διατροφής, αναφέρει ο Martin Heller από το πανεπιστήμιο του Michigan και ένας από τους κύριους συγγραφείς της μελέτης. Η τελευταία αυτή ερευνητική εργασία αποτελεί συνέχεια μιας άλλης που κυκλοφόρησε νωρίτερα, η οποία διαπίστωσε ότι και μόνο το 20% των Αμερικανών ήταν υπεύθυνο για το 50% όλων των τροφίμων που σχετίζονται με τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. "Υπήρχαν πολλά κίνητρα εδώ είναι να βρούμε περαιτέρω στοιχεία σχετικά με αυτό και να δημιουργήσουμε μια βάση για πιο ξεχωριστή δουλειά στην κατεύθυνση που πρέπει να πάρει η πολιτική και η αλλαγή συμπεριφοράς στις ΗΠΑ", τόνισε ο Heller.

Για να κατανοήσουν περισσότερα σχετικά με τις δίαιτες στις ΗΠΑ και την επίδρασή τους στο κλίμα, η ομάδα βασίστηκε στην εθνική έρευνα National Health and Nutrition Examination Survey, η οποία συγκέντρωσε ένα ημερήσιο δείγμα σχετικά με το τι καταναλώνει μια ευρεία μερίδα 16.000 Αμερικανών σε 24ωρη βάση. Στη συνέχεια, η ομάδα συνέδεσε τα διατροφικά αυτά στοιχεία με μια μεγάλη βάση δεδομένων για την επίδραση των τροφίμων στα αέρια του θερμοκηπίου, καθορίζοντας το μέσο αποτύπωμα άνθρακα και ταξινομώντας τις δίαιτες σε πέντε ομάδες βάσει της κλιματικής επίπτωσης ανά 1.000 θερμίδες που καταναλώθηκαν. Αξιολόγησαν επίσης τις δίαιτες χρησιμοποιώντας τον Δείκτη Υγιεινής Διατροφής των Η.Π.Α., μια ομοσπονδιακή οδηγία που ταξινομεί την ποιότητα της διατροφής σε μια κλίμακα από ένα έως το 100.

Η ομάδα διαπίστωσε ότι όσο καλύτερη ήταν η διατροφή για τον πλανήτη, τόσο καλύτερη ήταν και για την ανθρώπινη υγεία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στις πιο φιλικές προς το κλίμα δίαιτες καταναλώνονται λιγότερα ζωικά προϊόντα, τα οποία αποτελούν βασικούς παράγοντες των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και έχουν επίσης αρνητικό αντίκτυπο στον δείκτη υγιεινής διατροφής.

"Τα άτομα των οποίων η δίαιτα είχε μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα έτρωγαν λιγότερο κόκκινο κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα - τα οποία συμβάλλουν σε μεγαλύτερο μερίδιο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και είναι υψηλά σε κορεσμένα λιπαρά - και κατανάλωναν πιο υγιεινά τρόφιμα όπως πουλερικά, δημητριακά ολικής άλεσης και φυτικές πρωτεΐνες", δήλωσε ο δεύτερος κύριος συγγραφέας Diego Rose από το Πανεπιστήμιο Tulane.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2010, η παραγωγή τροφίμων ήταν υπεύθυνη για το 8% περίπου των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της χώρας που παγιδεύουν τη θερμότητα. Γενικά, τα τρόφιμα με βάση τα ζώα είναι υπεύθυνα για περισσότερες εκπομπές αερίων ανά κιλό σε σύγκριση με τις φυτικές τροφές. Η εκτροφή τόσο βοοειδών όσο και αγελάδων γαλακτοπαραγωγής συνδέεται με ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα εκπομπών. Καταρχήν, οι αγελάδες δεν μετατρέπουν αποτελεσματικά τις φυτικές τροφές σε μυς ή γάλα, οπότε πρέπει να τρώνε πολλές ζωοτροφές που η καλλιέργεια τους συχνά συνεπάγεται τη χρήση λιπασμάτων και άλλων ουσιών που παράγονται μέσω ενεργειακών διαδικασιών. Έπειτα, υπάρχει και το καύσιμο που χρησιμοποιείται από τον αγροτικό εξοπλισμό. Επιπλέον, οι αγελάδες απελευθερώνουν μέσω του ρεψίματος, των αερίων και της κοπριάς τους πολύ μεθάνιο στην ατμόσφαιρα. Ο Heller αναφέρει ότι μια από τις μεγαλύτερες αλλαγές που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι είναι να αντικαταστήσουν το βόειο κρέας με φυτικές εναλλακτικές λύσεις, όπως φασόλια, μπιζέλια και φακές, καθώς και εναλλακτικές λύσεις κρέατος. Ακόμη και η αντικατάσταση του βοδινού κρέατος με κοτόπουλου θα είναι ένα σημαντικό όφελος. Ο λόγος είναι ότι η παραγωγή κόκκινου κρέατος έχει μία από τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στο περιβάλλον λόγω του όγκου της δουλειάς που χρειάζεται για την παραγωγή του. Μια αγελάδα απαιτεί πολύ περισσότερους πόρους από ένα κοτόπουλο ή από ένα φυτό για να παράγει την ίδια ποσότητα θερμίδων.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι δίαιτες χαμηλών εκπομπών άνθρακα που καταγράφηκαν στην έρευνα ήταν τέλειες. Σε πολλές περιπτώσεις, περιείχαν πάρα πολλά προϊόντα που δεν είναι αναγκαστικά υγιεινά, όπως πχ. επεξεργασμένο αλεύρι και περίσσεια σακχάρων. Και μερικά φιλικά προς το κλίμα γεύματα δεν περιείχαν αρκετή βιταμίνη D, ασβέστιο και σίδηρο. Συνολικά, υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης στο αποτύπωμα της υγείας και του άνθρακα της μέσης αμερικανικής διατροφής. Παρόλα αυτά, η μελέτη υπογραμμίζει ότι η κλιματική αλλαγή και η αειφορία θα πρέπει, αργά ή γρήγορα, να αντιμετωπιστούν μέσω του διατροφικού συστήματος. Ο Heller σχολίασε ότι η ιδέα αρχίζει να κερδίζει έδαφος. "Αισθάνομαι ότι οι έννοιες αυτές αρχίζουν να καταλήγουν σε συνομιλίες υψηλότερου επιπέδου σχετικά με τις κλιματικές ενέργειες και σε συνόδους κορυφής για το κλίμα. Νομίζω ότι είναι πια καιρός να γίνει αυτό. Πρέπει να προωθήσουμε το κομμάτι της αλλαγής συμπεριφοράς και οι αλλαγές είναι δύσκολες, όπως π.χ. η αλλαγή της κατανάλωσης κρέατος στις ΗΠΑ. Είναι μια μετάβαση που πρέπει να συμβεί και νομίζω ότι θα συμβεί με την πάροδο του χρόνου".

Φωτεινή Πουρνάρα