Πώς ο μειούμενος πληθυσμός των μελισσών επηρεάζει την διατροφική αλυσίδα

Για να συνειδητοποιήσετε τη σημασία τους, σκεφτείτε αυτούς τους αριθμούς: οι μέλισσες είναι υπεύθυνες για την επικονίαση περίπου του 1/6 των ανθισμένων φυτικών ειδών σε όλο τον κόσμο και περίπου 400 διαφορετικών γεωργικών τύπων φυτών. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν τις μέλισσες απλώς ως κάτι το ενοχλητικό που κάνει την εμφάνισή του την άνοιξη.  Αλλά αυτά τα μικρά και σκληρά εργαζόμενα έντομα είναι πραγματικά ο λόγος που  πολλά από τα αγαπημένα μας φαγητά φτάνουν στο τραπέζι μας. Τα τελευταία χρόνια, μια κατάσταση γνωστή ως Διαταραχή Κατάρρευσης των Αποικιών (Colony Collapse Disorder -CCD) προκαλεί το θάνατο των πληθυσμών των μελισσών, πράγμα που σημαίνει ότι και αυτά τα τρόφιμα διατρέχουν κίνδυνο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες για παράδειγμα, περισσότερο από το 25% του πληθυσμού των εκτρεφόμενων μελισσών έχει εξαφανιστεί από το 1990. Οι μέλισσες είναι επικονιαστές όπως και τα πουλιά, οι πεταλούδες, οι νυχτερίδες ή τα σκαθάρια.  Οι επικονιαστές μεταφέρουν τη γύρη και τους σπόρους από το ένα λουλούδι στο άλλο, γονιμοποιώντας το φυτό ώστε να αναπτυχθεί και να παράγει καρπούς. Η διασταυρούμενη  γονιμοποίηση βοηθά τουλάχιστον το 30% των καλλιεργειών παγκοσμίως και το 90% των άγριων φυτών για να ευδοκιμήσουν. Χωρίς τις μέλισσες οι οποίες βοηθούν στο να εξαπλωθούν οι σπόροι, πολλά φυτά - συμπεριλαμβανομένων των διατροφικών καλλιεργειών, θα πεθάνουν. Μερικά παραδείγματα τροφών που δεν θα ήταν πλέον διαθέσιμα αν οι μέλισσες σταματούσαν να γονιμοποιούν τα γεωργικά μας προϊόντα είναι: το μπρόκολο, τα σπαράγγια, τα πεπόνια, τα αγγούρια, τα κολοκύθια, τα καρπούζια, τα αμύγδαλα, τα μήλα, τα cranberries και τα κεράσια. Το μέλι είναι επίσης ένα σημαντικό και αγαπημένο διατροφικό  προϊόν που δημιουργείται από τις μέλισσες και η καλλιέργειά του αποφέρει μεγάλα οικονομικά οφέλη. 

Οι μελισσοκόμοι χτύπησαν για πρώτη φορά το συναγερμό για την εξαφάνιση των μελισσών στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2006. Φαινομενικά οι υγιείς μέλισσες απλώς εγκατέλειψαν τις κυψέλες τους μαζικά, χωρίς να επιστρέψουν ποτέ. Οι ερευνητές ονόμασαν αυτή τη μαζική εξαφάνιση Διαταραχή Kατάρρευσης των Aποικιών (CCD).  Ο αριθμός των κυψελών στις Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκεται τώρα στο χαμηλότερο σημείο τους τα τελευταία 50 χρόνια. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το φαινόμενο αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους αλληλένδετους παράγοντες όπως:  Η υπερθέρμανση του πλανήτη, η οποία έχει προκαλέσει την άνθηση είτε νωρίτερα είτε αργότερα από το συνηθισμένο. Όταν οι επικονιαστές βγαίνουν από την αδρανοποίηση, τα λουλούδια που παρέχουν την τροφή που χρειάζονται, έχουν ήδη ανθίσει. Η χρήση φυτοφαρμάκων στις καλλιέργειες. Ορισμένα τοξικά παρασιτοκτόνα που προορίζονται για τη θανάτωση επιβλαβών οργανισμών μπορούν να βλάψουν τις μέλισσες.  Η απώλεια των βιοτόπων που προκλήθηκε από την ανάπτυξη, τα εγκαταλελειμμένα αγροκτήματα, οι καλλιέργειες που δεν αφήνουν χώρο στην άγρια φύση και οι κήποι με λουλούδια που δεν είναι φιλικά προς τους επικονιαστές. Άλλος ένας παράγοντας είναι επίσης τα παράσιτα π.χ.τα επιβλαβή ακάρεα.  Μια μελέτη της Φυσικής Ακαδημίας Επιστημών εκτιμά ότι σχεδόν το 75% των φυτών που παράγουν σπόρους και λουλούδια στον πλανήτη μας εξαρτώνται σε κάποιο βαθμό από τους επικονιαστές. Έτσι, εάν οι επικονιαστές εξαφανίζονται, οι καλλιέργειές μας μπορεί να εξασθενήσουν δραστικά, οδηγώντας σε μικρότερη απόδοση. Με χαμηλότερη προσφορά και υψηλή ζήτηση, οι τιμές για τα αγαπημένα μας φρούτα και άλλα τρόφιμα θα μπορούσαν να φθάσουν στα ύψη στο εγγύς μέλλον.

Δυστυχώς, ο πληθυσμός των μελισσών μειώνεται ταχύτερα από όσο θα φανταζόμασταν ποτέ. Ίσως να μην βλέπουμε άμεσα τα αρνητικά αποτελέσματα αυτής της μείωσης, αλλά αποτελεί πολύ πιο σοβαρό θέμα από ό,τι μπορούμε να κατανοήσουμε. Πρέπει να αποκτήσουμε ενεργό ρόλο, συνεχίζοντας να δημιουργούμε βιώσιμες γεωργικές λύσεις όχι μόνο για τις μέλισσες και τους άλλους επικονιαστές αλλά, τελικά για τους ίδιους τους εαυτούς μας.