Η κλιματική αλλαγή θα εξαφανίσει τον καφέ στο άμεσο μέλλον

Ένας θερμότερος κόσμος, με άνοδο των ημερήσιων θερμοκρασιών, έχει συνδεθεί με την απομείωση πολλών φυτικών και ζωικών ειδών. Αν η κλιματική αλλαγή δεν μετριαστεί, ή αν οι αγρότες δεν μπορέσουν να βρουν τρόπους για να προσαρμοστούν, το μέλλον για πολλές καλλιέργειες, όπως ο καφές, φαίνεται δυσοίωνο.

Οι ποικιλίες καφέ Arabica και Robusta είναι οι πιο δημοφιλείς στον κόσμο. Λόγω της ανώτερης ποιότητας, η ποικιλία Arabica επιτυγχάνει μια πολύ υψηλότερη τιμή. Η ποικιλία αυτή, η οποία αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής καφέ, καλλιεργείται σε όλες τις ορεινές, τροπικές περιοχές της Αφρικής, συνήθως σε υψόμετρο 1.000 έως 2.300 μέτρων. Ο μεγαλύτερος όγκος καλλιεργείται στην Τανζανία, την Κένυα και την Αιθιοπία. Η καλλιέργεια του καρπού είναι ιδανική σε ένα εύρος θερμοκρασίας που κυμαίνεται μεταξύ 18o και 21o C. Έξω από αυτό το εύρος, οι μεταβολικές διεργασίες του φυτού αρχίζουν να αλλάζουν. Αυτό, στη συνέχεια, επιδρά αρνητικά στην απόδοση της σοδειάς και στην ποιότητα του καρπού.

Κάθε αύξηση της κατώτατης θερμοκρασίας κατά 1ο C θα οδηγήσει σε ετήσιες απώλειες σοδειάς περίπου 137 κιλών ανά εκτάριο. Αυτό είναι περίπου το 60% της τρέχουσας παραγωγής του μέσου μικροκαλλιεργητή στην Τανζανία. Ο καφές είναι ο πιο σημαντικός εξαγώγιμος καρπός της Τανζανίας, με μέσο ετήσιο τζίρο εξαγωγών της τάξης των 100 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Καλλιεργείται κυρίως από μικροκαλλιεργητές, μαζί με άλλες καλλιέργειες απαραίτητες για την επιβίωση, όπως τα φασόλια, το καλαμπόκι και οι μπανάνες. Οι αποδόσεις είναι σήμερα 50% χαμηλότερες απ’ ό,τι ήταν το 1960. Αν προβάλλουμε αυτό το μέγεθος στο μέλλον, αυτό σημαίνει ότι, χωρίς ουσιαστικές στρατηγικές προσαρμογής, η παραγωγή καφέ στην Τανζανία θα μπορούσε να πέσει σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα.

Το 80% των περιοχών στη Βραζιλία και την Κεντρική Αμερική, όπου επίσης καλλιεργείται ο καφές Arabica, δε θα είναι σε θέση να συνεχίσουν την καλλιέργεια του ακόμα και από το 2050, αν συνεχιστούν οι σημερινές τάσεις της θερμοκρασίας. Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, επηρεάζουν αρνητικά τον καφέ και με άλλους τρόπους, καθώς ευνοούν την ανάπτυξη κα εξάπλωση μυκήτων. Η μυκητίαση ήταν υπεύθυνη για την απώλεια του 60% των καλλιεργειών στην επαρχία Τσιάπας, στο Μεξικό. Σε διεθνές επίπεδο, η μείωση εκτιμάται ότι θα φτάσει έως και το 50%, με αποτέλεσμα την μείωση της παραγωγής και την επακόλουθη απότομη αύξηση των τιμών. 

Περισσότερο από τους εκατομμύρια καταναλωτές καφέ ανά τον κόσμο, θα επηρεαστούν τα εκτιμώμενα 25 εκατομμύρια γεωργών που καλλιεργούν τον καφέ Arabica, σύμφωνα με το Διεθνές Κέντρο για την Τροπική Γεωργία (CIAT). Όσο για τις προκλήσεις που όλη αυτή η κατάσταση θέτει στις εταιρείες, ο Δρ. Πιτ βαν Άστεν από το Διεθνές Ινστιτούτο Τροπικής Γεωργίας επισημαίνει:
‘Ο κλάδος έχει επίγνωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην παραγωγή καφέ, αλλά απαιτούνται ακριβή δεδομένα ώστε οι εταιρείες να δείξουν στους τοπικούς και περιφερειακούς φορείς λήψης αποφάσεων το πόσο επείγουσα είναι η εφαρμογή στρατηγικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή’.

Εταιρείες όπως τα Starbucks συνεργάζονται ήδη με αγρότες για την δοκιμή καλλιέργειας καφέ σε υψηλότερες θερμοκρασίες, ενώ είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο πως η παραγωγή του καφέ θα χρειαστεί να μετακινηθεί σε νέες περιοχές, οι οποίες θα αποκτήσουν τις κατάλληλες συνθήκες μετά την επίδραση της κλιματικής αλλαγής. Ανάλογες γεωγραφικές επιπτώσεις εκτιμάται πως θα σημειωθούν στη βιομηχανία κρασιού και κακάο.